Op zoek naar mijn opa
maandag 13 augustus 2007 13:07
In dialoog met mijn overleden opa Flip Verschoor. Hij kwam op 18 september 1944 om tijdens de torpedering van het schip de Junyo Maru.
"Mijn opa is verdronken, op een schip, in de oorlog, in Indonesië
Dat was alles, wat ik wist..."
Tussen het geroezemoes in het betonnen pomphuis klinkt zachte muziek, een hypnotiserend deuntje, dat zich eindeloos herhaalt. De geur van wierook kruipt je neus binnen. Door een vierkant gat in de betonnen muur kijk je een ruimte in. Daar zit een vrouw achter een tekentafel te schetsen, met de rug naar je toe. Tegenover haar hangt een oude foto, waar ze af en toe naar opkijkt. Het portret van een man, een familielid? De vloer staat onder water. Zacht licht strijkt over het wateroppervlak en golft zachtjes over de muren.
Even later kom je bij een deuropening en loopt aarzelend naar binnen. Hier staat geen water, je staat veilig in de droge helft van de ruimte. De vrouw kijkt op van haar werk en zegt je gedag. Achter haar op de muur ontwaar je een silhouet van een schip. Wat is het verhaal achter de vrouw, de man en het schip?
Mijn moeder zat in Indonesië in een Jappenkamp. Ik behoor tot de genoemde 2e generatie Indische Nederlanders, al heb ik verder geen druppel Indisch bloed. Mijn grootvader zou tijdens de oorlog te werk gesteld worden aan de Pakan Baroe spoorlijn op Sumatra. Hij overleefde het transport niet. Het schip de Junyo Maru, dat de krijgsgevangenen vervoerde, werd per ongeluk door de geallieerden getorpedeerd. 5620 mensen verdronken, meer dan bij de Titanic.
Mijn oma, moeder en ooms brachten de oorlog in het Jappenkamp door. Na de oorlog keerden ze berooid terug naar Nederland.
Tijdens de kunstmanifestatie Promesse d'un Voyage ging ik aan het werk met mijn familieverleden. Op zoek naar een opa, die ik nooit gekend heb, een opa die even oud is als ik, dat is raar. Tijdens mijn 1e schetsen stelde ik me hem grijs voor en oud, een opa, maar dat was hij natuurlijk niet. Hij is verdronken. Hoe is dat, onder water. Alleen maar angst? Of komt er ook een moment dat er vrede is, dat je rustig wegglijdt tussen de vissen. Ik houd van water, wordt er rustig van. De zee is mijn vriend. Toch heeft hij mijn opa vermoord.
Ook wilde ik de dialoog aan gaan met bezoekers. Aandacht vragen voor een stukje vergeten geschiedenis. Er was veel herkenning en er kwamen indringende verhalen los. Een oudere man hield enkel secondenlang alleen maar mijn hand vast en wenste mij toen een behouden vaart. Een ander ontdekte in de namenlijst van slachtoffers zijn oom, van wie men dacht dat hij elders was omgekomen.
Het was een heel bijzondere en indringende ervaring.
